“Kijk hem eens. Hij weet dat hij zich misdragen heeft en nu voelt hij zich schuldig.”
Veel hondenbezitters denken dat ze aan het gedrag van hun huisdier naar hen toe kunnen zien of het ongehoorzaam is geweest of iets stouts heeft gedaan. Ze denken dat hun hond er schuldig uitziet omdat ze weten dat hij iets verkeerds heeft gedaan. Maar ook al kunnen we niet precies weten wat er in het hoofd van honden omgaat, de wetenschap suggereert sterk dat het meeste van wat mensen denken over de schuldbewustheid van honden niet waar is.
Gedrag dat mensen associëren met schuldbewustheid zijn onder andere het vermijden van oogcontact, liggen en op de zij of op de rug rollen, de staart laten zakken, laag en snel kwispelen, de oren of het hoofd omlaag houden, weglopen van de eigenaar, een poot optillen en likken.
Meerdere onderzoeken hebben echter aangetoond dat het gedrag van honden meer afhangt van wat hun baasje doet dan van wat de hond gedaan heeft. Wanneer honden worden uitgescholden, vertonen ze meer van het ‘schuldige’ gedrag, ongeacht of ze de baas ongehoorzaam zijn geweest of niet. Honden die gehoorzaam waren maar (onterecht) door hun baasje werden gestraft, zagen er het schuldigst uit. Als honden in het verleden zijn berispt, vertonen ze meer schuldgerelateerd gedrag in vergelijkbare situaties, zelfs als ze geen kans hebben gehad om iets ‘verkeerds’ te doen. Andere onderzoeken tonen aan dat, in tegenstelling tot wat mensen denken, de baasjes niet goed kunnen beoordelen of hun hond hen ongehoorzaam is geweest.
Het gedrag dat de baasjes associëren met schuldgevoel zijn veelvoorkomende tekenen van angst, stress of een poging tot verzoening. Het is dus niet verrassend dat de honden dit gedrag vertoonden toen ze werden uitgescholden. Honden kunnen ook kleine veranderingen in de stemming van hun baasjes detecteren en zich het gedrag van hun baasjes in vergelijkbare situaties herinneren en de schuldige blik kan een angstige verwachting zijn van iets onaangenaams. Ook zeggen veel eigenaren dat de schuldige blik van hun hond hun berisping vermindert, wat het gebruik ervan door de hond kan stimuleren.
We zouden onze honden een plezier doen door niet aan te nemen dat ze zich schuldig voelen, maar in plaats daarvan op te merken wanneer ze op hun hoede voor ons zijn en een aanpak te vinden om ze gewenst gedrag aan te leren op een manier die onze relatie met hen niet schaadt. We kunnen onze dieren ook helpen door hun omgeving aan te passen om de kans te verkleinen dat ze iets doen wat voor ons niet wenselijk is.
Meer details over de onderzoeken naar de “schuld” van honden vindt je in de Engelse versie van dit blogpost.